پس از پایان جنگ، بازماندگان با چالش‌های روانی و اجتماعی گسترده‌ای روبرو می‌شوند که نیازمند حمایت و بازسازی فوری است.

آزیتا محقق، روانشناس، با اشاره به پیامد‌های روانی و اجتماعی پس از جنگ، گفت: آثار جنگ تنها به میدان نبرد محدود نمی‌شود، بلکه با پایان درگیری‌ها، موج تازه‌ای از بحران‌های روانی، اجتماعی و اقتصادی در میان بازماندگان آغاز می‌شود.

وی افزود: جنگ زخم‌هایی ناپیدا بر روان انسان‌ها برجای می‌گذارد؛ زخم‌هایی که اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند سال‌ها ادامه داشته باشند و زندگی فردی و اجتماعی بازماندگان را تحت تأثیر قرار دهند.

زخم‌های پنهان روان پس از جنگ

محقق با اشاره به اختلالات روانی ناشی از تجربه جنگ، اظهار کرد: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب، افسردگی، کابوس‌های شبانه، حملات پانیک و مشکلات تمرکز از شایع‌ترین آثار روانی پس از جنگ هستند که نه‌تنها در سربازان بلکه در غیرنظامیان، به‌ویژه کودکان، نیز مشاهده می‌شود.

او تأکید کرد: بدون مداخلات درمانی به‌موقع، این آسیب‌ها می‌توانند به بحران‌های مزمن در بزرگسالی تبدیل شوند و روند رشد طبیعی زندگی افراد را مختل کنند.

آسیب‌های اجتماعی و لزوم بازسازی روابط

این روانشناس ادامه داد: جنگ باعث فروپاشی ساختار‌های خانواده، افزایش انزوا، بی‌اعتمادی اجتماعی و گرایش به رفتار‌های پرخطر می‌شود. همچنین مهاجرت اجباری، نابودی مشاغل و پراکندگی خانواده‌ها از جمله عواملی هستند که بحران پس از جنگ را تشدید می‌کنند.

محقق افزود: برای بازسازی جوامع آسیب‌دیده، بازگشت اعتماد اجتماعی و احیای روابط انسانی ضرورتی حیاتی دارد.

تاب‌آوری؛ گامی به سوی بازگشت به زندگی

این روانشناس با اشاره به نقش تاب‌آوری در بهبود شرایط روانی بازماندگان گفت: افراد می‌توانند با استفاده از حمایت‌های روانی و اجتماعی، شرکت در گروه‌درمانی، دریافت مشاوره فردی و کسب مهارت‌های مقابله با استرس، بار دیگر به زندگی امیدوار شوند.

او خاطرنشان کرد: ارائه خدمات مشاوره‌ای در مناطق جنگ‌زده، ایجاد فرصت‌های شغلی و ارتقاء آموزش‌های عمومی از جمله راهکار‌های تقویت تاب‌آوری روانی و اجتماعی در جوامع آسیب‌دیده است.

پیشگیری و آگاهی؛ دو اصل کلیدی در مدیریت بحران

محقق همچنین بر اهمیت آموزش عمومی و پیشگیری تأکید کرد و گفت: اطلاع‌رسانی صحیح در مدارس، خانواده‌ها و رسانه‌ها در خصوص آثار روانی جنگ، به افزایش آگاهی عمومی کمک کرده و از شدت بحران‌ها می‌کاهد. آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و حمایت از کودکان آسیب‌دیده، می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت جامعه به وضعیت طبیعی باشد.

نتیجه‌گیری

وی در پایان اظهار امیدواری کرد: با نگاهی علمی، آگاهی‌بخشی مستمر، حمایت روانی و ایجاد فضای همدلی، می‌توان به بازماندگان جنگ کمک کرد تا بر آسیب‌های روحی و اجتماعی خود غلبه کنند و بار دیگر به زندگی سالم و فعال بازگردند.