پتروپالایشگاه‌ها می‌توانند مسیری مطمئن و اثرگذار برای جذب سرمایه داخلی و تقویت تولید غیرقابل تحریم باشند، به شرط آنکه دولت با نگاهی آینده‌نگر، این ظرفیت را محور سیاستگذاری‌های اقتصادی قرار دهد.
سال ۱۴۰۴ با شعاری کلیدی و راهبردی آغاز شد: «سرمایه‌گذاری برای تولید». شعاری که فراتر از یک عبارت نمادین، دربردارنده پیامی روشن برای مسیر آینده اقتصاد کشور است. انتخاب این شعار از سوی رهبر معظم انقلاب نشان‌دهنده آن است که یکی از بزرگ‌ترین خلأ‌های اقتصاد ایران، نبود بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری مؤثر در بخش‌های مولد است.
با وجود منابع انسانی جوان، دسترسی به ذخایر عظیم انرژی، موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز و ظرفیت بالای تولید در بسیاری از صنایع، همچنان بخش قابل توجهی از سرمایه‌های داخلی یا در بازار‌های غیرمولد باقی مانده یا به خارج از کشور منتقل شده است. این نشان می‌دهد که مشکل در «کمبود سرمایه» نیست، بلکه در «ناکارآمدی در جذب و هدایت سرمایه» است.
در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاری برای تولید نه یک گزینه، بلکه یک ضرورت است؛ ضرورتی که تحقق آن مستلزم اعتمادسازی، رفع موانع بوروکراتیک، ارائه مشوق‌های مؤثر و انتخاب بخش‌های راهبردی برای سرمایه‌گذاری هدفمند است.
در همین زمینه، زهرا خدادادی، دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به پیام‌های روشن شعار سال ۱۴۰۴ تأکید می‌کند که اکنون زمان آن رسیده که به جای تمرکز صرف بر درآمد‌های نفتی، از این سرمایه به عنوان پیشران تولید با ارزش افزوده استفاده کنیم.
وی در تحلیل ضرورت سرمایه‌گذاری برای تولید می‌گوید: تولید، ستون اقتصاد ملی است و اگر قرار باشد اقتصادی پایدار، مقاوم و مستقل داشته باشیم، باید سرمایه‌ها را در همین مسیر به کار بگیریم. سرمایه‌گذاری زمانی معنا پیدا می‌کند که منجر به خلق ارزش شود، و این ارزش در تولید شکل می‌گیرد؛ نه در دلالی، سوداگری یا گردش بی‌هدف سرمایه در بازار‌های غیرمولد.
خدادادی با تأکید بر نقش دولت در ایجاد بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری، تصریح می‌کند: تجربه‌های گذشته نشان داده‌اند که صرفاً با دعوت به مشارکت مردمی نمی‌توان سرمایه‌های خرد را وارد جریان تولید کرد. دولت باید مدل‌های شفاف، تضمین‌شده و سودآور برای جذب این سرمایه‌ها طراحی کند. مردم باید احساس کنند سرمایه‌شان نه تنها حفظ می‌شود، بلکه به رشد اقتصادی کشور و افزایش قدرت خرید خودشان نیز کمک خواهد کرد.
وی یکی از مهم‌ترین مصادیق سرمایه‌گذاری مؤثر برای تولید را توسعه پتروپالایشگاه‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: پتروپالایشگاه‌ها نقطه تلاقی سه مؤلفه مهم هستند؛ سرمایه‌گذاری، تولید و مقاومت در برابر تحریم. برخلاف صادرات نفت خام که به شدت تحت تأثیر تحریم‌ها قرار دارد، فرآورده‌های تولیدشده در پتروپالایشگاه‌ها قابلیت صادراتی بیشتری دارند و در عین حال، بازار مصرف داخلی آنها نیز گسترده است.
خدادادی با اشاره به ارزش افزوده بالای این حوزه می‌افزاید: هر بشکه نفتی که به جای فروش خام، به محصول تبدیل شود، چند برابر ارزش اقتصادی ایجاد می‌کند. این یعنی افزایش درآمد ملی، اشتغال‌زایی پایدار، و کاهش وابستگی به فروش سنتی نفت. اگر به دنبال اقتصاد مقاومتی هستیم، یکی از مصادیق واقعی آن، توسعه همین زنجیره‌های تولیدی با عمق بالا است.
دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس با نگاهی به سیاستگذاری‌های گذشته، نسبت به بی‌توجهی به این حوزه هشدار می‌دهد و خاطرنشان می‌کند: با وجود تأکید چندباره رهبر انقلاب بر پرهیز از خام‌فروشی، هنوز مسیر توسعه پتروپالایشگاه‌ها آنطور که باید، جدی گرفته نشده است. امروز کشور‌هایی که حتی منابع نفتی محدودی دارند، با تکیه بر همین صنایع فرآوری، سهم بالایی در بازار منطقه‌ای و جهانی کسب کرده‌اند؛ در حالی که ما با داشتن منابع عظیم، هنوز از ظرفیت کامل خود استفاده نمی‌کنیم.
وی همچنین بر ضرورت حضور مردم در این فرآیند تأکید می‌کند و می‌گوید: یکی از ویژگی‌های قابل توجه پتروپالایشگاه‌ها، قابلیت طراحی مدل‌هایی برای مشارکت عمومی است. اگر پروژه‌ها به درستی طراحی و بسته‌های سرمایه‌گذاری جذاب تدوین شوند، سرمایه‌های خرد مردم می‌توانند وارد این حوزه شوند. این نه تنها به افزایش ظرفیت تولید کمک می‌کند، بلکه موجب تقویت حس مشارکت و اعتماد عمومی نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت می‌شود.
خدادادی تأکید کرد: تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» تنها با اراده سیاسی ممکن نیست، بلکه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، هماهنگی نهادی، شفافیت در فرآیند‌ها و انتخاب اولویت‌های درست است. به گفته او، پتروپالایشگاه‌ها می‌توانند مسیری مطمئن و اثرگذار برای جذب سرمایه داخلی و تقویت تولید غیرقابل تحریم باشند، به شرط آنکه دولت با نگاهی آینده‌نگر، این ظرفیت را محور سیاستگذاری‌های اقتصادی خود در راستای تحقق شعار سال ذیل حوزه وزارت نفت قرار دهد.
براساس این گزارش پیش از این هم محمد صادق عظیمی فر مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی اظهار داشت: دو پروژه پالایشی پیشگامان سیراف و آدیش از پیشرفت قابل توجهی برخوردار است به طوری که پیشرفت فیزیکی پروژه پتروپالایشگاه پیشگامان سیراف به بیش از ۶۲ درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود فاز نخست این پروژه تا نیمه نخست سال آینده به بهره‌برداری برسد .
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اعلام پیشرفت ۹۳ درصدی پالایشگاه آدیش جنوبی افزود: برنامه‌ریزی شده است این پالایشگاه تا نیمه نخست امسال به بهره‌برداری برسد.
عظیمی‌فر با بیان اینکه مقرر شد با اتخاذ تصمیم‌های لازم، روند اجرای پروژه‌ها تسریع شود و موانع موجود در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود، بیان کرد: امیدوارم با هم‌افزایی ایجادشده میان دولت و بخش خصوصی، در سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» گامی مؤثر در مسیر افزایش ظرفیت پالایشی و توسعه صنعت پالایش کشور برداشته شود.
گفتنی است حال امیدواریم با اجرای این طرح ها و هدایت سرمایه های داخلی به سمت ایجاد پترو پالایشگاه ها شاهد تقویت تولید داخل و بی اثر کردن تحریم ها باشیم.