عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران،گفت: در صورت عدم پیگیری‌های مناسب ملی و منطقه‌ای بخش شمالی دریای خزر تا پایان قرن خشک می‌شود.

به گزارش بصیرآنلاین، پسروی آب دریایی خزر از سال‌های قبل آغاز شده و همچنان تداوم دارد.

عوامل متعددی برای علت پسروی آب دریایی خزر مطرح می‌شود که یکی از آن موضوعات بحث تغییر اقلیم است در همین ارتباط محمد رحمانی عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران غیر از بحث تغییر اقلیم برای پس روی آب دریای خزر بحث ساخت و سازهای عمرانی به ویژه سد سازی را دیگر عامل پسروی آب دریایی خزر ذکر کرده است.

وی در گفت و گو با خبرنگار فارس، اظهار کرد:  افزایش دما هوا باعث تشدید تبخیر آب از سطح دریا شده و براساس طرح‌های پژوهشی متعدد دلیل کاهش آب دریای خزر ناشی از سرعت تبخیر است و در این پژوهش‌ها ذکر شده که 50 درصد دلیل کاهش آب دریای خزر به دلیل تغییر اقلیم و گرمای زمین است.

رحمانی با اعلام اینکه همزمان با افزایش دمای هوا شاهد کاهش بارش در حوزه آبریز خزر به ویژه در رودخانه ولگا تامین کننده ۸۵ درصد آب دریای خزر هستیم  و بر اساس پیش بینی‌های انجام شده تا پایان قرن ۹ تا ۱۸ متر از تراز آب این دریا کاهش پیدا می‌کند.

وی سدسازی روی رودخانه‌های حوزه آبریز خزر را دیگر دلیل کاهش تراز آب ذکر کرد و افزود: ۱۴ هزار سد در حوضه آبریز خزر به ویژه روی ولگا ایجاد شده که ورودی آب به دریا را تا یک دهم کاهش داده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران  با بیان اینکه سالانه ۴۳ میلیون متر مکعب آب از حوضه آبریز این دریا برای مصارف انسانی برداشت می‌شود، افزود: همچنین مطالعات جدید نشان می‌دهد تغییر مسیر بادها در منطقه خزر میانی سرعت تبخیر را  افزایش داده و آب تبخیرشده را از حوضه خارج می‌کند.

 وی اضافه کرد: پیامدهای کاهش تراز آب دریایی خزر نه تنها توسط کشور ما بلکه باید در دیگر کشورها مورد بحث و بررسی و اقدام مناسبی انجام شود.

رحمانی خاطر نشان کرد: کاهش تراز آب دریای خزر  تخریب اکوسیستم‌های ساحلی را به همراه دارد که باعث خشک شدن تالاب‌ها وت هدید آبزیان شده و همچنین در حوزه اقتصادی هم باعث تعطیلی بنادر خواهد شد.

وی ادامه داد: با کاهش تراز آب دریای خزر خلیج گرگان و تالاب انزلی در معرض خشکی کامل قرار داشته و تداوم این وضعیت باعث تبدیل شدن منطقه به کانون گرد و غبار می‌شود.

رحمانی با اعلام اینکه کاهش عمق آب در بخش شمالی حدود پنج متر در حال انجام است،افزود: این موضوع باعث نابودی زیستگاه‌های ماهیان و فک خزر و پستانداران در معرض انقراض می‌شود.

وی در ارتباط با چالش‌های اقتصادی و زیرساختی کاهش تراز آب دریای خزر،گفت: تا پایان قرن، بنادر شمال خزر به‌ویژه در روسیه و قزاقستان به دلیل کاهش عمق آب غیرقابل استفاده شده و بنادر کشور ما نیاز به جابه‌جایی و لایروبی و انتقال به عمق بیشتر دارد و همین موضوع تاثیراتی بر صنعت نفت و شیلات نیز خواهد داشت و پیش بینی می‌شود که ساحل تا 50 کیلومتر عقب نشینی کرده و صید ماهی و استخراج نفت نیز با چالش مواجه شود.

این عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران تشدید آلودگی محیط زیستی را دیگر عوارض ناشی از کاهش تراز آب دریای خزر ذکر کرد و افزود: فلزات سنگین ناشی از پساب صنعتی و زهاب کشاورزی وارد بدن ماهی‌ها و زنجیره غذایی انسان می‌شود.

وی اضافه کرد: برای برون رفت از مشکلات ناشی از کاهش تراز آب دریای خزر نیاز داریم که اقدامات فنی و مدیریتی در سطح ملی و منطقه‌ای انجام شود که از جمله لایروبی بنادر و احیای تالاب‌ها از جمله اجرای پروژه‎‌های اضطراری برای جلوگیری از خشکی خلیج گرگان باید در دستور کار قرار گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران خواستار جلوگیری از ساخت و سازها جدید در حریم دریا شد و گفت:  با توجه به شرایط فعلی باید نسبت به صدور مجوز برای برج سازی در زمین‌های آزاد شده نزدیک سواحل جلوگیری کرد.

وی اضافه کرد: در شرایط فعلی ما نیاز داریم که سیستم‌های تصفیه فاضلاب در سواحل ارتقا پیدا کند که در این زمینه نیاز است متولیان امر در محیط زیست در سه استان شمالی در این بخش حساسیت‌های بیشتر به خرج دهند.

عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران با اعلام اینکه در حوزه منطقه‌ای ما نیاز داریم که اقدامات به صورت گسترده‌تر انجام شود، افزود: اجرای حق آبه زیست محیطی و تخصیص آب کافی از رودخانه‌های مرزی مانند ولگا به دریا به صورت جدی‌تر پیگیری شود.

رحمانی یادآور شد: ایجاد واحد پایش کیفیت آب و هماهنگی بین پنج کشور ساحلی و هشت کشور حوضه آبریز برای کنترل آلودگی از دیگر اقداماتی است که نیاز است به صورت جدی‌تر در این زمینه ورود پیدا کنیم همچنین ما نیاز داریم که تشکیل صندوق مالی مشترک در این زمینه تشکیل شود و از طرح‌های پژوهشی مرتبط با کاهش تراز آب دریای خزر حمایت مالی شود.

وی پایش مستقل تغییرات اقلیمی، استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای پیش‌بینی تراز آب، توسعه روش‌های کاهش تبخیر مانند ایجاد سایه‌بان‌های طبیعی با کشت گیاهان ساحلی از دیگر اقداماتی است که برای جلوگیری از کاهش تراز آب دریای خزر باید برنامه‌ریزی لازم انجام شود.

وی ادامه داد: پسروی آب دریای خزر یک بحران چندبعدی  است که ترکیبی از تغییرات اقلیمی، مدیریت نادرست منابع آب، و بی‌توجهی به ملاحظات زیست‌محیطی بوده و خشکی بخش شمالی خزر تا پایان قرن بسیار محتمل است اما می‌توان با اقدام فوری از تشدید پیامدها در بخش جنوبی جلوگیری کرد.

وی دیپلماسی فعال ایران در استفاده از ظرفیت‌های کنوانسیون تهران و تبدیل توافق‌های نظری به اقدامات عملی،تغییر الگوهای توسعه در استان‌های شمالی، کاهش وابستگی به منابع آب زیرزمینی، و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست را  تنها راه توقف این فاجعه اکولوژیک ذکر کرد./فارس